Η Καταλονία και η "πυρηνική επιλογή"

Η Τρίτη είναι η μέρα κατά την οποία τουλάχιστον το ένα από τα δύο σκέλη της αντιπαράθεσης Μαδρίτης-Βαρκελώνης απειλείται να ενεργοποιήσει την "πυρηνική επιλογή” του.

Η ελεγχόμενη από τους αυτονομιστές περιφερειακή κυβέρνηση της Καταλονίας πιθανότατα θα προχωρήσει (εντός 48 ωρών από την πραγματοποίηση του δημοψηφίσματος, όπως προβλέπει ο νόμος που εγκρίθηκε εσπευσμένα στις 6 Σεπτεμβρίου), και μάλιστα στο κλίμα έξαρσης που θα δημιουργεί η προκηρυχθείσα γενική απεργία, στην ανακήρυξη από το τοπικό κοινοβούλιο της καταλανικής ανεξαρτησίας.

Και αυτό μολονότι δεν έχει τα μέσα να αποτινάξει τον ένοπλο βραχίονα της ισπανικής κυριαρχίας ούτε την πραμικρή προετοιμασία για το ενδεχόμενο επιβεβλημένης εξόδου από την Ε.Ε. και το ευρώ ή απώλειας της πρόσβασης στην αγορά της Ισπανίας.

Η κυβέρνηση Rajoy, από την άλλη πλευρά, έχει ήδη αρχίσει να κάνει λόγο για ενεργοποίηση του πολυσυζητημένου άρθρου 155 του Συντάγματος του 1978, το οποίο δίνει την δυνατότητα στην κεντρική κυβέρνηση να επιβάλλει δια της βίας στις περιφερειακές κυβερνήσεις την τήρηση των υποχρεώσεών τους (ουσιαστικά να τις καταλύει) "για το κοινό καλό”.

Παράλληλα θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί και το άρθρο 116 για την επιβολή κατάστασης συναγερμού, εξαίρεσης ή πολιορκίας. Θα αποτελούσε τουλάχιστον μια σχετική κανονικοποίηση των πραγμάτων, εφόσον ήδη στην πράξη εφαρμόζεται κατάσταση εξαίρεσης στην Καταλονία χωρίς να έχουν προηγηθεί τα νομικώς προβλεπόμενα για την τήρησή της.

Σε όλο και περισσότερους αναλυτές εκτός των ισπανικών συνόρων εκδηλώνεται μια παθητική και εκ των υστέρων συμφιλίωση με το "αναπότρεπτο”. Λ.χ. το Eurointelligence με διάθεση μάλλον ανάλαφρη υποστηρίζει ότι σύντομα το κυρίαρχο ερώτημα ίσως είναι απλώς το ποιά τρίτη χώρα θα αναγνωρίσει πρώτη την ανεξάρτητη Καταλονία. Αν περισσεύει, προστίθεται, η διάθεση για τρολλάρισμα αυτή θα μπορούσε να είναι η Βρετανία του Brexit (ιδίως σε μια πρωθυπουργία Corbyn), η Ρωσία του Putin ή η αποκλεισμένη από την Ε.Ε. Τουρκία του Erdogan.

Φυσικά, χιουμοριστικές τοποθετήσεις αυτού του τύπου περισσότερα λένε για τις προκαταλήψεις των συντακτών τους. Η Τουρκία είναι αρκούντως απορροφημένη από την αντίθεσή της στο δημοψήφισμα του Ιρακινού Κουρδιστάν και από την "αυτονομιστική απειλή” εντός των συνόρων της, για να ενθαρρύνει αποσχιστικές κινήσεις αλλού στον πλανήτη.

Η δε Ρωσία, κατονομάσθηκε πράγματι από ένα στέλεχος του ΕΛΚ ως πιθανός "υποκινητής” του καταλανικού δημοψηφίσματος (ο "ρωσικός δάκτυλος” αποτελεί πλέον την εύκολη ερμηνεία δια πάσαν νόσον), συμβαίνει όμως να έχει λάβει τόσο σκληρή θέση εναντίον της πιθανότητας απόσχισης της Καταλονίας, ώστε να δέχεται τις δημόσιες ευχαριστίες της ρωσικής πρεσβείας στην Μόσχα.

Προφανώς η στάση αυτή υπαγορεύεται από την ανάγκη να επιδειχθεί συνέπεια προς την έντονη μέχρι σήμερα αντίθεση της Ρωσίας στην μονομερή απόσχιση του Κοσόβου (με ενθάρρυνση των δυτικών δυνάμεων) από την σύμμαχό της, Σερβία. Άλλωστε ούτε η Μαδρίτη έχει αναγνωρίσει το Κόσοβο, για τους προφανείς λόγους.

Συμβαδίζουν όλα αυτά με τον ρωσικό "αναθεωρητισμό” που οδήγησε στην απόσπαση της Κριμαίας και την προσάρτησή της στην Ρωσία; Όπως σημειώνει και ο Βρετανός αρθρογράφος Simon Jenkins στον Guardian, άπαξ και επικαλούμαστε το δικαίωμα αυτοδιάθεσης εξ ορισμού έχουμε εισέλθει στην επικράτεια των διπλών μέτρων και σταθμών.

Το αυτό ισχύει ασφαλώς για την Ε.Ε., η οποία με την αμήχανη στάση των ηγετών της (που κυμαίνεται από την σιωπή για τις σκηνές αστυνομικής βίας στην Καταλονία και φθάνει μέχρι τη στήριξη του Rajoy στο όνομα της ισπανικής "συνταγματικής τάξης”) αποκαλύπτει αντιφάσεις καταλυτικές.

Η προθυμία των κοινοτικών οργάνων να παρεμβληθούν και να λειτουργήσουν μεσολαβητικά αφορά κρίσεις σαν το Κυπριακό ή το Βορειοιρλανδικό και όχι αυτές που μπορεί να ξεσπούν στο εσωτερικό των κρατών-μελών και δη των μεγάλων. Οι δε νουθεσίες για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων απευθύνονται πρωτίστως στους εκτός Ένωσης ή έστω στα νεώτερα κράτη-μέλη στα ανατολικά.

Η δε πρωτοβουλία του Ευρωκοινοβουλίου (με την επιμονή κυρίως των Σοσιαλιστών, των Πρασίνων, των Φιλελευθέρων και της Αριστεράς και όχι των ομοϊδεατών του Rajoy στο ΕΛΚ) να συζητήσει την καταλανική κρίση, ώστε να ωθήσει τους πρωταγωνιστές της στον αναγκαίο διάλογο, ενδεχομένως να υλοποιηθεί ενώ θα έχει ήδη ενεργοποιηθεί η "πυρηνική επιλογή” της Βαρκελώνης ή της Μαδρίτης.